Astronomsko društvo Orion iz Sarajeva ove godine obilježava pedeset godina od osnivanja Akademskog astronomsko astronautičkog kluba čiji je nasljednik. Grupica entuzijasta je davne 1963. godine osnovala prvu organizaciju u BiH kojoj je osnovni cilj bilo bavljenje astronomijom i astronautikom. Ovaj jubilej se proslavlja kao “50 godina moderne astronomije u Bosni i Hercegovini” koja je i započela kroz aktivnosti ovog kluba.
Od samog početka, kroz sve ove decenije, Astronomsko društvo je bilo nezaobilazna adresa za svaki događaj, pojavu ili otkriće u bliskom ili dalekom svemiru. Teško je i nabrojati rezultate i uspjehe koji su ostvareni. Ali, evo nekih. Narodna opservatorija Mejtaš otvorena je 1965. godine i putem nje se sprovodila široka popularizacija astronomije kroz brojna javna posmatranja neba.. U periodu od 1969-1972. godine završena je prva faza u izgradnji Astronomske opservatorije na Trebeviću. Za te svrhe adaptirana je austro-ugarska tvrđava i podignute su dvije kupole. U njima su bili smješteni dvostruki astrograf namjenjen snimanju zvjezdanih polja i teleskop reflektor prečnika 30 cm. Svi ovi i kasniji radovi su bili obavljani najvećim dijelom dobrovoljnim radom članova Društva. Bitno je napomenuti da je prosječna starost “ekipe” koja je izgradila prvu Astronomsku opservatoriju u BiH bila dvadesetak godina.
Sredinom sedamdesetih započelo je snimanje Sarajevskog atlasa neba. Na preko 1600 staklenih ploča u plavoj i crvenoj oblasti spektra, fotografisano je kompletno sjeverno zvjezdano nebo. Tokom opsade Sarajeva, ova staklena biblioteka izuzetnog kvaliteta je nepovratno nestala. 1975. godine u Sarajevo je iz Engleske dopremljen veliki teleskop prečnika 62 cm za koga je započela izgradnja nove zgrade sa kupolom prečnika 8 metara. Radovi na novom dijelu opservatorije završeni su do početka osamdesetih godina. Teleskop je korišten za fotoelektrično mjerenje sjaja promjenljivih zvijezda u okviru međunarodnih projekata. Pored popularizacije astronomije, rada sa članovima, stručnog i naučnog rada na polju astronomije, Društvo je bilo najveći izdavač astronomske literature u bivšoj Jugoslaviji i taj rekord do danas nije prevaziđen. U minule četiri decenije objavljena su 34 izdanja (knjige, brošure, atlasi i posteri).
Astronomsko društvo iz Sarajeva i opservatorija na Trebeviću odigrali su veliku ulogu na popularizaciji nauke o nebeskim tijelima na čitavom području bivše zajedničke države. Stotine mladih ljudi su kroz primjer iz Sarajeva počeli da se bave astronomijom i mnogi od njih su danas priznati stručnjaci iz ove oblasti u regiji i svijetu.
Opservatorija je tokom opsade Sarajeva devastirana, svi teleskopi i kupole uništeni, a biblioteka i pomoćni uređaji nestali. Nakon rata, članovi Astronomskog društva su sudjelovali u sporadičnim aktivnostima na popularizaciji astronomije, a zvanično je obnovljen rad 2008. godine kada je registrirano Astronomsko društvo Orion Sarajevo.
Posljednjih nekoliko godina započele su aktivnosti na obnovi Opservatorije na Trebeviću. Pripremljena je potrebna dokumentacija i urađen draft projekta za obnovu austrougarske tvrđave. U saradnji sa ambasadom Kraljevine Norveške, realiziran je trogodišnji projekat podjele malih teleskopa osnovnim školama u BiH. Projekat se odvijao pod nazivom “1000 Galleoskopa za 1000 škola u BiH – Jedno nebo za sve”.
Druženje
U Atelje FIGURE u Sarajevu, u petak, 24. maja 2013. godine, sa početkom u 19:30 sati, bit će organizovano i druženje u okviru proslave “50 godina moderne astronomije u Bosni i Hercegovini”
(Bh-index)