Prva planeta izvan Sunčevog sistema otkrivena je 1995. godine. A do 2013. godine broj nebeskih planeta premašio je 850. Štaviše, broj otkrivenih planeta tokom posljednje dvije godine veći je od ukupnog broja ranije otkrivenih planeta
Planeta koja se nalazi izvan Sunčevog sistema i koja rotira oko neke druge zvijezde naziva se “izvansolarna planeta” ili “egzoplaneta”. Istraživanja na ovom polju provode se na dva načina. Prvi način predstavljaju zemaljska (ground based) istraživanja, a drugi način je svemirsko (space based) istraživanje u formi simultanih misija i opservacija. Korištenjem zemaljskih i svemirskih teleskopa te različitih astronomskih tehnika istražuje se samo malio dio naše galaksije (Mliječni put), koji je udaljen oko 3.000 svjetlosnih godina od nas. Usprkos tome, područje o kojem govorimo je ogromno, a nebeska tijela za kojima istraživači tragaju su vrlo sitna u odnosu na to područje.
Mliječni put predstavlja galaksiju u obliku diska čiji prečnik iznosi 100.000 svjetlosnih godina, a debljina mu je oko 1.000 svjetlosnih godina. Pretpostavlja se da Mliječni put predstavlja dom za više od 200 milijardi zvijezda. Ako samo jedna galaksija u sebi ima toliko zvijezda, te ako pritom uzmemo u obzir da se pretpostavka o ukupnom broju galaksija kreće između stotine milijardi i jednog triliona, onda slobodno možemo reći da je univerzum ispunjen velikim brojem izvansolarnih planeta.
Klasifikacija izvansolarnih planeta
Osim fizičkih, hemijskih i ostalih osobina, poznate izvansolarne planete dijele se i prema prečniku i masi, i to na sljedeći način:
one koje su slične Jupiteru
one koje su veće od Jupitera
one koje su slične Zemlji
one koje su veće od Zemlje
Prema površinskoj i atmosferskoj temperaturi, klasifikacija izgleda ovako:planete toplije od Jupitera
planete toplije od Neptuna
planete hladnije od Jupitera
planete koje su male plave tačke ili vanjski svijet (blizanac Zemlje)
Osim ovoga, poznato je i postojanje slobodno plutajućih planeta (free-floating planets) koje su zbog različitog procesa nastanka ili nekog drugog razloga ostale bez svojih zvijezda (majki).
Jedna od zajedničkih osobina do sada otkrivenih izvansolarnih planeta jeste manja distanca (upola manja, a nekad i više) u odnosu na 150 miliona kilometara (koliko iznosi distanca između Sunca i Zemlje) između njih i zvijezda oko kojih rotiraju, te brže rotiranje tokom kraćih perioda. Planete koje se nalaze blizu svojih zvijezda i koje imaju velike dimenzije, bivaju lakše otkrivene. To je iz razlog što ove planete, prolazeći ispred zvijezde, na spektrometru umanjuju njen sjaj.
Jedna od metoda otkrivanja izvansolarnih planeta jeste metoda radijalne brzine. Koristi se tako da se iz spektra zvijezde izmjere mali pomaci (kruženja) zvijezde. Uzrok tog kruženja zvijezde je masa planete koja orbitira oko zvijezde te je ona svojom masom gravitacijski privlači, poput plesnih partnera koji plešu jedan oko drugoga. Ovo je prva i daleko najučinkovitija metoda koju koriste tragači za planetama. Poznata je i kao Dopplerova metoda. Funkcionira samo za relativno bliske zvijezde (do oko 160 svjetlosnih godina). Iako se relativno lahko pronalaze planete u blizini zvijezda, one koje kruže na većim udaljenostima teško je pronaći. Razlog leži u činjenici da su potrebna prilično duga razdoblja promatranja, a kako ova metoda postoji tek desetljeće, ona je ograničena tim periodom. Oko 75 posto poznatih izvansolarnih planeta otkriveno je metodom radijalne brzine.
U svom službenom očitovanju od decembra 2011. godine NASA je objavila vijest da je prvi put otkrivena planeta slična Zemlji (Earth-like planet). Ova planeta poznata pod imenom Kepler 22b, koja je oko 600 svjetlosnih godina udaljena od Zemlje, planeta je koja među otkrivenim izvansolarnim planetama po svojim karakteristikama najviše sliči Zemlji. Njena udaljenost od zvijezde oko koje rotira čini je kandidatom za planetu koja bi mogla imati osobine “naseljive zone” (habitable zone). Dobro, a šta to konkretno znači?
Čovjeka, koji nosi funkciju namjesnika na Zemlji, Stvoritelj je smjestio u životni prostor definiran preciznim parametrima, gdje sve oko čovjeka služi zadovoljenju njegovih potreba. Masa Zemlje, gravitaciono ubrzanje, površina, udaljenost od Sunca, brzina rotiranja oko Sunca i oko vlastite ose, hemijski sastav i debljina atmosferskog omotača, magnetni štit, odnos vodene i kopnene površine, ekološka ravnoteža, prosječna toplota na Zemlji, samo su neki od faktora koji predstavljaju ključne pretpostavke za postojanje života na Zemlji. Naša planeta se rotira na tako specifičnom području i u tako specifičnom položaju da je zahvaljujući tome veći dio vode na Zemlji u tečnom, a ne u čvrstom ili plinovitom stanju. Kad govorimo o Suncu, udaljenost naseljive zone od njega je u pojasu od 135.000.000 km do 225.000.000 km. Naša planeta se nalazi na udaljenosti od 150.000.000 km od Sunca. Naseljiva zona za svaku planetu zavisi od prečnike zvijezde oko koje rotira, od njene mase, temperature i radiacije koju širi oko sebe. Drugim riječima, da bi jedna planeta bila potencijalno naseljiva od ljudi, potrebno je da, osim njene sličnosti sa Zemljom, zvijezda oko koje rotira svojom veličinom i starošću bude svrstana u grupu zvijezda koje liče Suncu (Sun-like stars).
Sljedeće karakteristike planete Kepler 22b osigurale su joj titulu prve planete koja odgovara navedenim kriterijima:
njen poluprečnik je 2,4 puta veći od Zemljinog
period rotacije oko zvijezde traje 290 dana (Zemlja se rotira za 365 dana)
za 15 posto je bliža svojoj zvijezdi u odnosu na udaljenost između Zemlje i Sunca
dimenzije i temperatura površine zvijezde oko koje Kepler 22b rotira slične su dimenzijama i površinskoj temperaturi Sunca
temperatura na površini planete iznosi 22 0C
U slučaju planete Kepler 22b udaljenost naseljive zone od njene zvijezde je u pojasu od 133.500.000 km do 240.000.000 km
Osim navedenih sličnosti, treba spomenuti i određene probleme koje istraživači navode u slučaju planete Kepler 22b:
nije poznato da li na površini ove planete postoji voda
nije poznat sastav elemenata u njenoj atmosferi
gravitaciona sila je 2,5 puta jača od one na Zemlji
površina planete je prekrivena stijenama, a ne zemljom
Međutim, najkompliciraniji dio priče jeste činjenica da se Kepler 22b nalazi 600 svjetlosnih godina daleko od Zemlje. To znači da bi i s najbržim svemirskim brodom do te planete stigli tek nakon 11 milijardi godina. Naravno, razvojem bržih letjelica, taj period bi se dodatno skratio.