Nakon serije ekstrema, ove godine ćemo malo odmoriti, poručuje Muhamed Ademović iz Tutina. Iz godine u godinu bilježe se klimatski ekstremi na globalnom planu, ali prošla zima će posebno ostati zapamćena po obilnim padavinama i niskih temperaturama, koje su duboko dosegle do mediteranske obale. Vođeni tim iskustvom, svi s iščekivanjem tragamo za informacijom “šta će nas ove zime zadesiti”.
Prema zvaničnom stavu meteorologa, dugoročnu vremensku prognozu bez odstupanja je nemoguće sačiniti, jer se uslovi u kojima se tvore klimatološke zakonitosti mijenjaju iz trenutka u trenutak. Međutim, jednom penzioniranom profesoru sporta iz Srbije dugoročna vremenska prognoza polazi za rukom iz godine u godinu. Počevši od konvencionalne meteorološke aparature, Muhamed Ademović iz Tutina prati prirodne zakonitosti i kretanja u biljnom i životinjskom svijetu. Potrebno je puno vremena i ljubavi da bi se taj jezik prirode naučio, tvrdi on.
Muhamed je u svom gradu ali i velikom dijelu Srbije, poznat kao svojevrsna renesansna ličnost. Kao zaljubljenik u fotografiju i elektrotehniku, Ademović je svoju prvu etapu formalnog obrazovanja okončao zvanjem nastavnika fizike i hemije. Kada je prikupio dovoljnu sumu novca da nastavi obrazovanje, upisuje Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja u Beogradu i za vrijeme studiranja obučava se za meteorologa i istovremeno počinje s izučavanjem botanike.
Hiljade bubamara u vikendici
“Sa diplomom sa DIF-a, kući sam poneo još hrpu formalnog i neformalnog obrazovanja. Školovanje sam finansirao radeći kao spasilac i serviser električnih aparata, a slobodno vreme sam trošio na izučavanje nauka koje su me interesovale. Nisam mogao nikad da se ograničim na jedno mišljenje i polje delovanja. Takav stav me je doveo ovde gde sam danas”, kaže Ademović.
Kao školovani meteorolog, Ademović je 1970-tih zadužio lokalnu meteorološku stanicu i svakodnevno očitava meteorološke parametre i dostavlja ih Hidromoteorološkom zavodu Srbije.
“Zadužen sam za region Donje Pešteri, dakle kompletan tutinski i novopazarski kraj. Svaki dan vršim merenja temeperature, vlažnosti vazduha, vazdušnog pritiska, odnosno količine padavina, evidentiram ih i šaljem Zavodu”, navodi on.
Ali, ima ono što skala termometra i barometra ne vide.
“Prošle godine sam još u jesen znao da će zima biti duga i hladna. To se jasno moglo videti u šumama, gde je nisko rastinje u oktobru bilo prekriveno mahovinom, a insekti koji tokom zime borave ispod kore drveća promenili su svoje stanište. Kada sam u svojoj vikendici zatekao hiljade bubamara, shvatio sam kakav ekstrem nas očekuje”, prisjeća se meteorolog iz Tutina.
Pririodnjački pristup meteorologiji nije ništa novo i neobično, upravo je to potvrdio stručni saradnik za klimatologiju Federalnog hidrometeorološkog zavoda u Sarajevu Bakir Krajinović.
Sandžak: Klimatološki poligon Balkana
“Preteča naučnom pristupu i metodologiji rada upravo je bilo promatranje biljnog i životinjskog svijeta i tumačenje njihovog jezika. Životinje su znatno osjetljivije na meteorološke promjene od ljudi i njihovo ponašanje, zajedno s promjenama u prirodi, nagovještava kretanja vremenskih prilika”, kaže klimatolog iz Sarajeva.
Jesen je najbolji prirodni pokazatelj klimatoloških prilika za čitavu godinu. Prema riječima Ademovića, jesen puno toga govori o zimi, dok priroda zimi definira do kakvih će kretanja doći tokom proljeća, odnosno ljeta.
“Nisam ni ja naivan, dolazi do blagog odstupanja, ali opet klima u Sandžaku je karakteristična i prilično je sklona ekstremima. Odavde se može puno toga reći o čitavoj Srbiji, pa čak i širem regionu Balkana. Ovde ima krajeva koji su prohodni, a istovremeno radi se o netaknutoj prirodi, što je najbolji poligon za čitanje znakova biljnog i životinjskog sveta”, govori Ademović.
Meteorolog iz Tutina u ovo doba godine koristi mravinjake kao izuzetno pouzdan pokazatelj predstojećih temperaturnih prilika.
“Obično radim na deset uzoraka, a koristim se mernom šipkom, koju zabadam u koloniju mrava. U normalnim uslovima njihove larve se nalaze na prvih 20 centimetara dubine, dok su prošle godine svoje larve prebacili na dubinu od preko jednog metra”, navodi on.
Klimatolog Krajinović se u potpunosti slaže s “metodom mravinjaka” i kaže da je to jedan od poznatih pristupa prikupljanja parametara u takozvanoj Pučkoj meteorologiji.
Pučke plus naučne metode
“Uvaženi kolega se, pored naučnih metoda, aktivno koristi i metodama narodne, odnosno pučke meteorologije, upravo ih je detaljno opisao Milan Sijerković u svojoj knjizi Pučko vremenoslovlje. Pozdravljam ovakav pristup, može dati jako puno informacija o jednom lokalitetu, ali je istovremeno i manjkav ukoliko se zasebno koristi bez modernih, naučnih okvira”, kaže Krajinović.
Upravo bogato iskustvo u multidisciplinarni pristup omogućavaju Ademoviću da procijeni i adekvatno pročita prirodne znakove. On ne smatra da unosi inovaciju u meteorologiju, već da samo koristi vlastiti osjećaj i ljubav prema prirodi da dopuni šupljine koje klasična meteorologija ne pokriva. Kaže da će predstojeća zima biti blaga, s umjerenim padavinama.
“Prvi sneg smo imali početkom oktobra, polomio je nejako drveće, na kojem je još uvek bilo lišća, tako da to možemo protumačiti kao prirodnu selekciju, a kada rano krenu padavine, to znači da će ih biti često, ali ravnomerno raspoređeno. Dakle, u seriji ekstrema, ove godine ćemo malo odmoriti”, zaključuje narodni meteorolog Muhamed Ademović iz Tutina.