Mnoge su blagodati posta, a pored ostalog, post je i blagodat za zdravlje. Stoga se puno pažnje posvećuje pravljenju iftara i sehura, jer se ishrana u tom mjesecu razlikuje od svakodnevne ishrane. Običaj u BiH je da se prave obilni iftari, a za sehur što “ostane”.
Međutim, Midhat Jašić, redoviti profesor nutricionizma s Univerziteta u Tuzli, za Fenu govori kako post utiče na zdravlje, te kakve iftare i sehure trebaju postači da pripremaju, jer post u islamu podrazumijeva apsolutno suzdržavanje od jela i pića, od zore do zalaska sunca, i zato je jako važan način kako, koju vrstu i koliko hrane unijeti u tijelo.
Hrana se sastoji od nekoliko ključnih komponenti a glavne su voda, ugljični hidrati, lipidi i proteini, što se zajedničkim imenom zovu “makronutrijenti”. Osim njih postoje i vitamini i minerali kao „mikronutrijenti“, koji prvenstveno imaju regulacijsko-zaštitnu funkciju u ljudskom organizmu. S hranom se u malim količinama unosu biološki aktivni sastojci koji su bitni za očuvanje zdravlja kao što su klorofili, karotenoidi, polifenoli, flavonoidi, alkaloidi, glikozidi itd.
Jašić pojašnjava da se post može promatrati kao svojevrstan oblik godišnjeg „generalnog remonta“ i jačanja probavnog trakta, počevši od usta, ždrijela, jednjaka i želuca do tankog i debelog crijeva. Tokom dnevnog posta probavni trakt se isprazni i očisti od ostataka hrane i probavnih sokova.
– Valja znati da u probavnom traktu normalno žive „dobre bakterije“- probiotici, koje čine njegovu floru. Ukoliko čovjek ne jede cijeli dan, taj dio flore se tokom 12 i više sati posta stabilizira i regenerira, a preživljavaju samo najsnažnije bakterije. S druge strane, tokom godine, brojni ostaci štetnih tvari iz hrane zaostaju u crijevnim resicama i kada čovjek posti, one se puno lakše izlučuju – kaže on.
Zbog svega toga, ističe Jašić, valja razmišljati šta jesti za iftar, a šta za sehur, te on preporučuje da je na sehur dobro jesti proteinsku i lipidnu hranu. To je zbog toga što za proteine i lipide treba puno više vremena da se probave – 8 do 12 sati, nego što je to slučaj s ugljičnim hidratima svega 2-3 sata. Proteini i lipidi se nalaze najviše u mesu, mlijeku i jajima ali i u biljkama grahoricama te orašastom voću. Za sehur se preproručuju sva jela u kojima dominiraju navedene vrste hrane. Iznimno je važno da sve ove vrste hrane moraju biti halal.
Proteinska hrana su i proizvodi od mlijeka koje sadrži oko 12 posto suhe materije, od toga je približno trećina šećera laktoze, trećina proteina i trećina masnoća (lipida). Proizvodi od mlijeka, a naročito sirevi preporučuju se za sehur. Od biljnih namirnica za sehur se preporučuju proteinske biljne namirnice. To su leguminoze ( grahorice) kao što su grah, grašak, soja, leća, koje mogu cijeli dan da drže čovjeka da se manje osjeti glad.
Osim toga i neke vrste voća, kao što je orašasto voće: orasi, bademi, kikiriki i lješnjaci sadrže vrlo kvalitetne lipide i proteine koji daju osjecaj sitosti duži period tokom dana.
Onaj ko finasijski može, dodaje, neka koristi i ribu iz konzerve za sehur zbog sadržaja lako probavljivih proteina i lipida a posebno nutritivni vrijednih omega 3 masnih kiselina. Umjereno konzumiranje paštete, polutrajnih i trajnih kobasica za sehur može pomoći da se čuva osjećaj sitosti duži period tokom dana.
Smanjena konzumacija slane hrane za sehur je preporučena, a zbog smanjenja znojenja predlažu se začini kao što su paprika i biber. Na sehur se može popiti kafa, jer kofein za sebe veže vodu, potom crni čaj, posebno vrijedan u toplim ljetnim danima jer sadrži tein sličnog efekta kao i kofein i smanjuje znojenje. Preporučljivo je popiti dovoljno zdravstveno ispravne izvorske ili mineralne čiste vode.
– Kruh i pite se mogu jesti za iftar – preporuka je prof. Jašić, a također, potrebno je od iftara do sehura unositi dovoljno tečnosti, s obzirom na to da je dan posta dug, jer organizam može bez hrane čak i 70 dana, ali bez vode ne može više od tri dana. Tako da se organizam mora snabdjeti vodom.
Od iftara do sehura preporučljivo je konzumirati voćne cijeđene sokove, a pogotovu u ovom sada periodu jagode, višnje, breskve, kajsije i rane sorte ostalih vrsta voća, jer su bogate aktivnim komponentama karotenoidima, polifenolima, flavonoidima. No, za lakše podnošenje gladi tokom posta voće i voćne sokove za sehur unositi manje, a više ih konzumirati nakon iftara.
Fizičke aktivnosti, tokom toplih ljetnih dana, osim namaza, postačima nisu baš preporučljive. S obzirom na vrlo kratko vrijeme između iftara i sehura, spavanje u toku dana je također preporučeno i dio je ibadeta, a pogotovu u popodnevnim satima između podne i ikindije- namaza, i to posebno za osobe koje se bave težim fizičkim poslovima, ali i poslovima koji su stresni.
Kazao je da su ugljični hidrati probavljeni u roku od dva sata, a lipidi i proteini drže nas do navečer i tako lakše postimo.
Preporuka je i da se za iftar, kao što je i tradicija, postač omrsi vodom, a to stoga što jedan dio ćelija tkiva i organizama tokom posta dehidrira i potrebna je brza intervencija popravke stanja pijenjem vode. S druge strane, organizam se tokom dana već dobrim dijelom očistio, a čaša vode za iftar dodatno će saprati zaostale ostatke neprobavljene hrane kao i dio toksičnih tvari iz probavnog trakta.
Nakon vode, treba uzeti nekoliko hurmi koja daje sirova vlakna i za brzo smanjenje osjećaja gladi glukozu, a onda jesti ugljikohidratnu hranu, koja se nalazi u voću, povrću i proizvodima od žitarica. Na taj način brzo se obnavljaju tokom posta istrošene energetske rezerve.
Dakle, preporuka je da se omrsi vodom i hurmom, a zatim klanjati akšam- namaz, te nakon toga umjereno jede. Pri tome se treba uvijek prisjetiti Kur’anskog ajeta: “Jedite i pijte, ali ne pretjerujte“.
Nakon toga slijedi teravija, koja ima ritualnu-duhovno-religijsku i zdravstvenu dimenziju. U ritualno zdravstvenom smislu, to je fizička aktivnost u trajanju od oko sat vremena, s pokretima (tekbiri, ruku, sedžda i kijam) koji sigurno doprinose zdravlju.
– Posebno je značajan doprinos zdravlju putem prirodne, spontane masaže krvožilnog i mišićnog sistema nogu (sedžda), te poboljšanje funkcioniranja probavnog, muskulatornog, nervnog i ostalih sistema ljudskog organizma – zaključuje prof. dr. sc. Midhat Jašić, redoviti profesor nutricionizma s Univerziteta u Tuzli u razgovoru za Fenu.